In het diepe zuiden van Spanje ligt een bijzonder wijngebied. Op een uur rijden van Sevilla vinden we de ‘Marco de Jerez’, de lokale naam voor deze regio. ‘Marco’ komt van ‘marcar’, markeren; de beste vertaling is wellicht gebied. Hier maakt men wijnen die om verschillende redenen uniek zijn. Niet alleen het ‘terroir’ in dit gebied is bijzonder (de bodem, de ligging nabij de oceaan, het klimaat), maar vooral het productieproces van deze wijnen kent geen gelijke in de wereld.
De wereldberoemde wijnen die hier gemaakt worden kennen we als sherrywijn en Manzanilla de Sanlúcar. Sherry is een Engelse benaming voor de wijnen uit Jerez, de stad die zijn naam geeft aan de Marco de Jerez. Dit bijzondere gebied is om meerdere redenen een bezoek meer dan waard. Want ook de wijnmakerijen (bodega’s in het Spaans), zijn hier uniek.
Las Bodegas Catedrales: Bezoek bodega's in de Marco de Jerez
De historische bodega’s in dit gebied zijn vaak indrukwekkende, grote gebouwen, gevuld met soms wel duizenden vaten wijn. We noemen ze ook wel ‘kathedraalbodega’s’. Veel van deze gebouwen stammen uit de 18e eeuw.
Waarom zijn deze gebouwen zo groot? Het productieproces van sherrywijnen en Manzanilla vindt voor een belangrijk deel plaats in houten vaten die in rijen op en naast elkaar liggen (dit zijn de solera’s en criadera’s). Dit vraagt om veel ruimte. Vandaar dat er grote tot zeer grote bodega’s werden gebouwd met het oog op opslag van vele vaten, maar ook gericht op het creëren van de ideale omstandigheden voor dit unieke proces.
Lees hier meer over de verschillende soorten sherrywijn en over het bijzondere productieproces.
De historische evolutie van sherry in het kort
We weten dat de Feniciërs reeds rond 1100 voor Christus wijnstokken plantten in dit gebied. Ook tijdens de Romeinse overheersing maakte men hier wijn. De ‘vinum Ceretensis’ (wijn uit het gebied Ceret, dat grofweg overeenkomt met de Marco de Jerez) was beroemd tot in alle uithoeken van het Romeinse rijk. Tijdens de Arabische overheersing werd hier ook wijn gemaakt. Kort na de herovering van het gebied in de 15e eeuw werden reeds sherrywijnen verhandeld met Engeland.
Tijdens de 18e eeuw nam de vraag naar sherrywijnen enorm toe, vooral vanuit Engeland en Nederland. Ook veranderde de smaak van deze afzetmarkten. De voorkeur voor lichte sherry’s ging over in een voorkeur voor oudere en sterkere wijnen. Door deze veranderende smaak en groeiende vraag, nam bij producenten en handelaren de belangstelling toe om sherrywijnen langer te laten rijpen.
Door bemoeienis van de handelaren met de productie veranderde de regelgeving voor het wijn maken. Zo ontstonden er nieuwe mogelijkheden, zoals het mengen van wijnen uit verschillende oogstjaren. Samen met de wens om een constante kwaliteit te kunnen leveren, vormt dit de oorsprong van het solera-criadera-systeem.
Lees hier meer over de geschiedenis van deze unieke wijnen.
Belangrijke kenmerken van de bodega's
De bodega’s in het gebied bezitten een aantal bijzondere kenmerken, die alle functioneel zijn, en tegelijkertijd ook een monumentaal aanzicht bieden.
Unieke architectuur
Door de groei van de productie van sherrywijnen aan het einde van de 18e eeuw was het noodzakelijk grote bodega’s te bouwen. Dit deed men in neoklassieke bouwstijl, de stijl die in die tijd in de mode was. Sommige van deze bodega’s zijn wel 15 meter hoog en staan ook wel bekend als ‘kathedralen’. Als je deze bodega’s beter bekijkt, ontdek je dat ze niet alleen mooi, maar ook functioneel zijn. De bijzondere architectuur van de bodega’s is erop gericht de klimatologische omstandigheden optimaal te benutten.
Eén van de bijzondere aspecten van sherrywijn is dat deze gemaakt wordt in een gebied waar het in de zomer zeer warm wordt. Men heeft altijd gezocht naar manieren om de temperatuur in de bodega’s in toom te houden. Dit is een belangrijke reden voor de architectuur van de bodega’s in deze regio.
Het belang van de locatie van de bodega's in de Marco de Jerez en hun functionaliteit
De plattegrond van de bodega's volgt meestal een noordwest-zuidoost-oriëntatie. Hierdoor kunnen de vochtige zuidelijke en westelijke winden vanaf de Atlantische Oceaan het gebouw binnendringen, terwijl de droge, hete wind vanuit het binnenland wordt tegengehouden. Vooral de avondbries die de broodnodige vochtigheid met zich meebrengt is van vitaal belang voor de ontwikkeling van de flor (de gistlaag op wijnen als Manzanilla en Fino).
De wanden van bodega's zijn meer dan 60 cm dik en bieden een uitstekende isolatie. De hoogte van de gebouwen zorgt ervoor dat warmte kan opstijgen en zich kan ophopen aan de bovenkant van het gebouw.
De grond is bedekt met albero, een soort zandsteenklei die, afhankelijk van de tijd van het jaar, wordt bevochtigd om zowel de temperatuur als de vochtigheid te reguleren. De natte albero koelt de lucht doordat het koelere temperaturen vasthoudt. Doordat de klei zeer poreus is, geeft het gelijkmatig vocht af aan de omgeving. Een natuurlijke airconditioning!
Nog een opvallend verschil met de meeste andere wijngebieden in de wereld: de bodega’s liggen meestal in en rond het centrum van de steden en dorpen. Ze liggen dus niet dicht bij de wijngaarden, zoals vaak gebruikelijk is.
Wat onderscheidt de sherrybodega's andere bodega's in de wereld?
Het bezoek aan een bodega in het gebied van de sherrywijnen en Manzanilla, en zeker als het een historische ‘kathedraal’ betreft is een unieke ervaring. Nog voordat je de bodega binnengaat, ervaar je de wijn die er wordt gemaakt: ruik maar eens goed. De geur doet in de verte denken aan een mooie Oloroso. En dat terwijl je nog gewoon op straat staat!
Als je naar binnen gaat zul je getroffen worden door de hoogte van het gebouw. Bijzonder zijn de ramen die hoog geplaatst zijn. Dit geeft je het gevoel dat je in een kathedraal bent, waar de ramen ook vaak hoog zitten. Je zult versteld staan van het grote aantal vaten in sommige bodega’s. Honderden vaten, keurig in rijen, en op elkaar gestapeld: een waar kunststuk van ambachtelijkheid. De leeftijd van die vaten vormt een directe verbinding met het verleden. De vaten zijn soms wel een eeuw oud, of ouder, en ze worden al die tijd al bijgevuld met wijn.
In de bodega zie je sporen van menselijke activiteit: er staan kannen, houten ladders en andere traditionele werktuigen. Op de vaten zijn geheimzinnige codes geschreven met wit krijt, om onderscheid te maken tussen de diverse soorten wijn die erin zitten. Op de grond ligt een laagje geelbruine klei die op zand lijkt, dat knispert onder je voeten. Vaak zie je er niemand, behalve misschien een groep bezoekers. Wat een rust… Hier rijpen de mooiste wijnen, sommige wel meer dan gemiddeld 40 jaar of langer, voordat ze worden gebotteld. Alles bij elkaar heeft deze plek iets magisch.
Manzanilla: een schat in de bodega's van Sanlúcar
Aan de monding van de Guadalquivir, een rivier die zowel door de steden Córdoba en Sevilla stroomt, ligt het stadje Sanlúcar de Barrameda. Hier maakt men Manzanilla, een delicaat type wijn dat lijkt op Fino. De ligging aan het water, dichtbij de oceaan, heeft invloed op de ontwikkeling van de ‘flor’ (de gistlaag) op de wijn. Manzanilla heeft daardoor een uniek karakter en een eigen beschermde herkomstbenaming: D.O. Manzanilla - Sanlúcar de Barrameda.
In Sanlúcar vind je prachtige historische bodega’s. Sommige bodega’s liggen maar een paar meter van de rivier in de zogenoemde barrio bajo (de laaggelegen buurt) van het centrum. Andere bodega’s liggen in de barrio alto op een oude klif.
Lees hier meer over de bijzondere wijn uit Sanlúcar.
Sherryazijn: een ander uniek product
Wist je dat sherryazijn het ‘parfum’ is van de gastronomie? De rijke nuances van de azijn maken het tot een belangrijk ingrediënt van talloze gerechten, zowel in de haute cuisine als in eenvoudige alledaagse bereidingen. Deze buitengewone culinaire smaakmaker is nauw verbonden met zijn bijzondere oorsprong. Zij is het resultaat van vele jaren rijping in de Amerikaans eikenhouten vaten van de criadera’s en solera-systemen die zich bevinden in het halfduister van de bodega’s van de Marco met hun unieke microklimaat en architectuur.
Ontdek hier meer over deze zeer bijzondere azijnsoort.
Beleef een unieke ervaring: bezoek de bodega's in de Marco de Jerez
Als je naar de wijnstreek van de sherrywijnen en de Manzanilla de Sanlúcar reist, kunt je het wijnproductieproces van dichtbij meemaken: van de wijngaarden waar de wijnstokken groeien tot het rijpen van de wijn in de bodega's.
De Marco de Jerez is een referentiepunt in de wereldwijde oenologie, niet alleen vanwege het feit dat er reeds meer dan 3000 jaar wijn wordt gemaakt, maar ook omdat er unieke wijnen vandaan komen, met unieke ambachtelijke wijnmaakmethoden.
Een bezoek aan de wereldberoemde albariza-wijngaarden, het verkennen van de eeuwenoude kathedraalbodega’s en het genieten van de gastronomie van de regio in combinatie met de wijnen van de Marco, maken het gebied tot één van de populairste wijntoeristische bestemmingen ter wereld.
Maar een tour door deze regio betekent, naast het ontdekken van onze unieke wijnen, dat je je onderdompelt in de geschiedenis en traditie van de negen steden die deze bevoorrechte omgeving vormen, waarin zich de essentie van Zuid-Andalusië concentreert.
Chipiona, met haar Moscatel-druivenwijnen. Sanlúcar de Barrameda met haar Manzanilla. El Puerto de Santa María, Puerto Real, Chiclana de la Frontera en Rota, waar de wijnen rijpen in bodega’s die de Atlantische Oceaan bijna aanraken en waar je getuige bent van adembenemende zonsondergangen. Lebrija en Trebujena, de thuisbasis van de beroemdste jonge wijnen van de regio. En Jerez de la Frontera, bakermat van flamencozang, met zijn beroemde paarden en tevens de hoofdstad van de Marco.
Mis de kans niet om de Marco de Jerez en haar kathedraalbodega’s te bezoeken, wij verwachten je!
Voor meer informatie over wijntoerisme in de Marco de Jerez klik hier.
